PFAS-vrije Smeermiddelen: Wat je moet weten en belangrijke feiten

Bij Verbeek Fluid Solutions B.V. draait alles om het bieden van efficiënte smering om wrijving, slijtage en energieverbruik te verminderen. Als specialist in smeermiddelen is dat ons belangrijkste doel. Wij kijken niet alleen naar de beste technische oplossing voor onze klanten. We richten ons er ook op om ons aanbod duurzaam, milieuvriendelijk en in lijn met de regelgeving te maken.

In dit artikel vind je:

• Belangrijke feiten en achtergronden over de recente discussies rond PFAS
• Informatie over PFAS-vrije speciale smeermiddelen

Wat is PFAS

PFAS verwijst naar chemische verbindingen met minstens één volledig gefluoreerd methyl- (-CF3) of methyleen- (-CF2) koolstofatoom, zonder H, Cl, Br of I. Dit omvat meer dan 10.000 stoffen. Bij smeermiddelen vallen PTFE (polytetrafluorethyleen), een vaste smeerstof, en de basisolie PFPE (perfluoropolyether) onder de PFAS-categorie. PTFE kennen we bijvoorbeeld van de anti-aanbaklagen in pannen, terwijl PFPE wat minder bekend is, maar ook in cosmetica voorkomt.

Deze stoffen worden vooral gebruikt in smeermiddelen vanwege hun bijzondere eigenschappen. Ze worden bijna altijd ingezet wanneer gewone smeermiddelen tekortschieten, bijvoorbeeld onder zware omstandigheden of in situaties waar veiligheid vooropstaat. Denk aan toepassingen die te maken hebben met:

• Extreem hoge temperaturen
• Heel weinig verdamping
• Een omgeving met zuurstof
• Contact met chemicaliën
• Compatibiliteit met vrijwel alle materialen
• Geen vlampunt
• Toepassingen die lang meegaan, zoals in veiligheidsschakelaars

Sinds 2023 is er een voorstel om PFAS te beperken, omdat ze moeilijk afbreekbaar zijn en lang in het milieu en ons lichaam kunnen blijven. De langetermijneffecten zijn nog niet volledig duidelijk, maar ze zouden mogelijk schadelijk kunnen zijn. Het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA) heeft in een voorlopig rapport voorgesteld om de productie, verkoop en het gebruik van alle PFAS-stoffen te beperken.

Verdere stappen in de geplande PFAS-beperking

Tot het einde van de consultatieperiode op 25 september 2023 ontving de ECHA maar liefst 5.600 reacties op het voorlopige EU-beperkingsdossier, dat op 7 februari 2023 werd gepubliceerd. Onder de reacties bevinden zich standpunten van grondstoffenleveranciers, belangenverenigingen uit diverse industrieën, zoals de auto-industrie, en ook van de VSI (Vereniging Smeermiddelenindustrie e. V.), waaraan onze leverancier setral® actief heeft bijgedragen en zelf ook nog heeft gereclameerd. De rode draad in deze reacties is dat er geen gelijkwaardig alternatief is, dat de impact op ons dagelijks leven groot zou zijn, en dat belangrijke wetenschappelijke en economische ontwikkelingen verloren zouden gaan.

Met zo’n groot aantal reacties, de vele toepassingen en de enorme diversiteit aan stoffen in dit dossier, is het voor de ECHA een flinke klus om alles te verwerken. Het lijkt dan ook onwaarschijnlijk dat de gebruikelijke tijdsplanning wordt gehaald. Er wordt overwogen om voor bepaalde toepassingen uitzonderingen te maken.

Er is nog geen definitieve beslissing genomen over een PFAS-beperking binnen de EU. De verwachting is dat de regels ergens tussen 2026 en 2027 van kracht worden, en zelfs daarna zullen er nog overgangsperiodes zijn.

In een recente verklaring heeft de Duitse regering laten weten dat ze geen voorstander zijn van een algeheel verbod op PFAS. Ze benadrukken dat beperkingen in de EU risicogebaseerd moeten blijven. Volgens de Duitse regering passen algemene, ongedifferentieerde verboden van hele stofklassen niet binnen het huidige Europese rechtskader, en een totaalverbod op PFAS is dan ook niet gepland en wordt niet ondersteund.

In de VS worden er ook regelgevingen rondom PFAS bedacht. De EPA (het Amerikaanse Milieubeschermingsagentschap) heeft momenteel een aanbeveling gedaan om wateroplosbare en kortketenige PFAS-stoffen, die in het drinkwater terecht kunnen komen, te beperken. Daarnaast heeft de EPA op 28 september 2023 onder de “Toxic Substances Control Act Reporting and Recordkeeping Requirements for Perfluoroalkyl and Polyfluoroalkyl Substances (“PFAS”) Final Rule” een terugwerkende rapportage geëist over de productie en import van PFAS van 2011 tot 2022. De definitie van PFAS tussen de EPA en ECHA komt vrijwel overeen en wordt in dit kader niet verder bekeken.

Volgens recente informatie zijn de staten Maine, Colorado en Connecticut van plan om geleidelijk beperkingen in te voeren voor producten die opzettelijk PFAS bevatten. Deze beperkingen richten zich voornamelijk op producten in de B2C-sector. Het is echter opgevallen dat het verbod op PFAS voor kritische toepassingen wordt opgeheven vanwege het ontbreken van geschikte alternatieven. In de staat Maine is deze trend ook zichtbaar, waar de algemene rapportageplicht voor PFAS is opgeheven en bepaalde productgroepen zijn vrijgesteld van het PFAS-verbod. Californië heeft het PFAS-verbod zelfs volledig ingetrokken vanwege de aanzienlijke potentiële economische schade. Een nieuwe wetsvoorstel stuitte op veel weerstand vanuit de industrie. Of er uiteindelijk een PFAS-verbod komt in Californië, is nog onzeker.

PFAS-vrije Opties

De meeste producten in dit segment hebben wij van Setral. Ongeveer 50 setral®-producten bevatten tot voor kort PFAS als onderdeel. Sinds eind 2023 zijn dat er een aantal minder. Verschillende formuleringen zijn nu beschikbaar zonder PFAS, en dat zonder hun typische eigenschappen te veranderen.

Setral® is al meerdere jaren bezig met het onderzoeken van geschikte alternatieven. Bij nieuwe ontwikkelingen wordt sindsdien nog nauwkeuriger beoordeeld of het gebruik van PFAS echt noodzakelijk is. Het unieke prestatievermogen van PFPE en PTFE blijft echter moeilijk te vervangen, vooral als het gaat om hoge en lage temperatuurbestendigheid en duurzaamheid. Daarom worden deze speciale smeermiddelen ingezet wanneer er onvermijdelijke zware bedrijfsomstandigheden zijn of wanneer veiligheid een cruciale rol speelt. Veel van deze setral®-smeermiddelen zijn bovendien uitstekend geschikt voor de voedingsmiddelenindustrie, met H1-formuleringen en productie volgens de hygiënestandaard ISO 21469.

Setral® heeft PFAS-vrije alternatieven in het assortiment en dit aantal groeit voortdurend. Als u vragen heeft over een mogelijke overstap, neem dan gerust contact met ons op!